در فاصله ۱۷ کیلومتری جاده اشنویه به ارومیه و در امتداد جاده مقدس اورارتو به معبد خالدی و در کنار جاده، طاقچه ای هلالی شکل به ارتفاع حدود ۲/۵ متر و عرض حدود ۱/۵ متر و عمقی متغیر بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر در بالا و ۸۰ سانتی‌متر در پایین در دل صخره‌ها و در کنار چشمه‌ای به همین نام دیده می شود ، که به نامهای “کانی اژدها ، تازه بلاغ و چشمه منوا ” نیز شناخته می شود . ساختار اورارتویی چشمه به ترتیبی بوده که احتمالا آب از وسط طاقچه به بیرون راه داشته و هنوز فرسایش ناشی از جریان آب را می‌توان در آن مشاهده کرد. بعدها محل خروج آب چشمه تغییر کرده و احتمالا آب پس از خروج از دهانه‌ای که در وسط طاقچه هدایت می‌شده به شکل فواره بیرون می‌ریخته است. در حال حاضر، هیچ نشانه ای از ساختار مربوط به فواره باقی نمانده است .

این کتیبه نخستین‌بار توسط پروفسور رابرت دایسون رئیس هیئت باستان‌شناسی حسنلو به‌عنوان آثار اورارتویی معرفی گردید که در داخل قسمت طاق در سمت راست آثار چند خط میخی دیده می‌شود و در ایران تنها یادگار و نقش خطی اورارتویی است که در کنار چشمه کنده‌کاری‌شده است.

ولفرام کلایس نیز آن را مورد بازدید قرارداد و گزارش کاملی در مورد آن منتشر نمود. در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی، این اثر مورد بازدید و بازخوانی پروفسور سالوینی قرار گرفت.

نوشته‌های میخی در چهار نقطه مجزا از یکدیگر، شامل هفت سطر در بالاترین نقطه طاقچه و بلافاصله زیر قوس طاق، چهار سطر در نزدیکی کف طاقچه، هفت سطر در دیواره سمت راست و هفت سطر در دیواره سمت چپ طاقچه در ارتفاع ۹۵ سانتی‌متری از کف حک شده است .

متن هر چهار بخش کاملاً مشابه به هم و در مورد ساخت چشمه آب به دست پادشاه اورارتویی یعنی منوا است.

متن کتیبه چنین است:

به حول و عظمت خدای خالدی منوا، فرزند اشپوینی، پادشاه بزرگ، پادشاه قدرتمند، پادشاه سرزمین بیه و خداوندگار شهر توشپاست. منوا این تارمانیلی (چشمه) را بنا کرد.

در کنار کتیبه، چشمه آب عین الروم قرار دارد که امروزه این مکان را به یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان اشنویه تبدیل کرده است.

نتیجه‌گیری:

از زمان شروع مطالعات اورارتو شناسی تا کنون بیش از پانزده سنگ‌نوشته مهم و ده‌ها کتیبه کوتاه از پادشاهان اورارتویی در شمال غرب ایران شناسایی شده‌اند که از این تعداد ده کتیبه در استان آذربایجان غربی به‌دست‌آمده که سهم شهرستان اشنویه پنج کتیبه (کیله‌شین، میرگه کاروان، قلاتگاه ۱ و ۲ و کتیبه عین الروم) می‌باشد، که این نشان‌ از غنای باستانی شهرستان اشنویه دارد.

روناک تاسا مسئول اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اشنویه

انتهای یادداشت/