در جامعه تکنولوژیک و رسانه محور و هوشمند، همراه با ارائه الگوهای آموزشی متنوع و چندرسانه‌ای و خلاقیت تدریس و به‌کارگیری متدهای جذب در مدارس، و شوق‌وذوق معلمان در نحوه تربیت و تعلیم، و اشتیاق تعلیم دانش‌آموزان از یک سو و سردرگمی آنان در نحوه یافتن  پاسخ سؤالات مطروحه معلمان از سویی دیگر و مراجعه آنان به سمت فضای مبتنی بر نت در ارائه راه‌حل‌های متنوع چیزی جز چندوجهی نگری و سراسیمگی برای والدین و دانش‌آموز نداشته است، علی‌الظاهر مسائلی  چون:  اعتلای آموزش،  اقرار به  پیشرفت و تحول در نحوه تدریس، ذهنیت خلاق، درک‌پذیری و سازگاری محیطی در مدارس، ما را از اصول و فلسفه تعلیم‌وتربیت و روش صحیح آموزش دور انداخته است، حال مقایسه تطبیقی طی سال‌های متمادی بر روی مسائلی چون: تغییر محتوا در بطن صفحات کتب آموزشی، استفاده از نماد و نمایه‌های آوایی در طلوع فصل تعلیم، و سوق‌دادن والدین به سمت خرید وسایل و ابزار گران‌قیمت پاسخی جهت تسهیل امر آموزش نداشته است، بااین‌حال هوش و استعداد، تلاش برای یادگیری، تمرین و ممارست، از موارد لاینفک پیشرفت تحصیلی فردی محسوب می‌شوند، اما در نگرشی جامعه‌محور می‌توان به نحوه  برخورد و مواجهه معلمان با دانش‌آموزان در حوزه‌های روان‌شناختی، تشویق و ترغیب با ارائه الگوهای آموزشی، واکاوی نقاط قوت و ضعف دانش‌آموز توسط مربیان و کادر تربیتی مراکز آموزشی و ترتیب جلسات هم‌اندیشی با والدین جهت حذف و ارائه راهکارهای اصلاحی در موارد مذکور اشاره داشت.

در امتداد جریانات تبلیغاتی و فرهنگی کشورهای مختلف جهت پیشرفت و اعتلای سواد و افزایش آگاهی‌های اجتماعی و توسعه و ترویج مؤلفه‌های تدریس و تعلیم‌وتربیت، رسانه‌های خبری و ارتباطی نقشی اساسی در راهبرد مسائل آموزشی مراکز یادگیری و دانش‌افزایی هستند.

پارادایم‌های فرهنگی و نخبگان و اندیشمندان حوزه تعلیم همواره در جستجوی علل و عوامل کم‌رونقی و بی‌انگیزگی مخاطبان هستند  و با مراجعه و روی‌آوری به منابع درسی و  بررسی تحلیل محتوای آموزشی و مقایسه تطبیقی بین نظام‌های آموزشی کشورهای مختلف و ارزیابی نقاط قوت و ضعف مسائل آموزش و یادگیری در صددند تا الگویی مناسب و آینده‌نگر را انتخاب کنند؛ چراکه این رویه و محتوا سال‌ها در سرنوشت پیشرفت و پسروی نظام آموزشی آن کشور اثرگذار بوده و تصمیم‌گیری غلط نه‌تنها از منظر اقتصادی بلکه از حوزه نشاط و امید به ادامه تحصیل نیز جزو موارد هدف آن نظام تعلیم‌وتربیت می‌باشد.

امید  است با بهره‌مندی از تجربیات معلمان و مدیران سال‌های قبل و به‌کارگیری نیروی انسانی متخصص و کارآمد و جوان با استفاده از راهکارها و الگوهای مناسب، نگاهی ژرف بر انتخاب محتوای موارد آموزشی در بطن کتب درسی متناسب با توانمندی و سلایق و فرهنگ راه صحیح آموزش مطلوب را پیمود و در جهان تکثر واژه‌ها و عقاید متنوع بشری، سعادت علم و دانش سرزمین را از خداوند منان طلبید.

خلاقیت در نحوه تدریس با استفاده از پژوهش در حوزه مطالعات راهبردی تعلیم‌وتربیت کشورهای پیشرفته، مطالعه میدانی و جستجوی کتابخانه‌ای از طریق جلسات مباحثه‌ای با افراد توانمند و راغب در حوزه آموزش و پژوهش، بررسی نقاط قوت و ضعف محتوای آموزشی مراکز یادگیری و تعلیم‌وتربیت یکی دیگر از موارد مربوط به راهکارهای اصلاحی در سیستم آموزشی است.

یکی از موارد مهم در پیشرفت سیستم آموزشی کشورها، مطالعه و بررسی تطبیقی چگونگی و فرایند تدریس در جوامع سنتی و جوامع پیشرفته است، اگر مواردی از قبیل: امکانات مدرن و بهره‌مند از فناوری‌های نوین آموزشی را در جوامع پیشرفته مثال بزنیم و از مزایای پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان به شمار می‌آیند می‌توان به ارزش‌های معنوی و محتوای غنی کتب جوامع سنتی هم در راهبرد موفقیت‌های نظام تعلیم‌وتربیت این جوامع هم نظری مساعد افکند.

در طول تاریخ تحولات اجتماعی بشر، سنت باتکیه‌بر آداب‌ورسوم و الگوهای اجتماعی و رفتار جوامع مختلف در قالب ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی در چارچوب مسائل روابط انسانی الگوهایی که با احترام و ارزش است را به نسل آینده انتقال داده است.

عواملی از قبیل: یکسویه نگری و بی‌توجهی به مسائل روز جهان در نظام ساختاری آموزش‌وپرورش کشورهای جهان و بی‌رغبتی به الگوپذیری از نظریات هدفمند در توسعه مباحث تعلیم‌وتربیت، عادت ورزی نیروی انسانی به مطالب و محتوا بدون نظر داشت و همسانی با اندیشه و علوم رفتاری و یادگیری دانش‌آموزان حاضر در عرصه تعلیم‌وتربیت اشاره نمود.

راهکارهای اصلاحی جهت رشد و توسعه در حوزه تولید محتوا، اصول یادگیری اساسی باتوجه‌به مسائل زیبایی‌شناسی کتب آموزشی و فلسفه تعلیم‌وتربیت در امتداد توجهات خاص به جغرافیای انسانی، فرهنگ عامه، آمایش سرزمین و از همه مهم‌تر رویکرد مطالعاتی منسجم در حوزه مردم‌شناسی و مطالعات فرهنگی و اجتماعی مناطق مختلف کشور اعم از:  واکاوی ارزش داشت مناسک و آداب‌ورسوم سنن و آیین مناطق مختلف کشور،  اهمیت‌دادن به حوزه ادبیات شفاهی مردمان سرزمین ایران اسلامی اشاره داشت.

داریوش حیاتی پژوهشگر و استادیار دانشگاه

انتهای یادداشت/